WY(Twórczy) Fort

Projekt finansowany ze środków m. st. Warszawy w ramach Funduszu Edukacji Kulturalnej.

Celem projektu WY(Twórczy) fort było podniesienie kompetencji dzieci i młodzieży w oparciu o założenia Edukacji STREAM. Pojęcie  STREAM z ang. oznacza Science, Technologies, Robotics, Engineering, Arts, Mathematics. Koncepcja edukacji STREAM powstała w USA i naszym zdaniem odpowiada najbardziej aktualnym potrzebom wszechstronnej edukacji opartej na kreatywności, pracy grupowej i metodzie projektu oraz łączeniu wiedzy z różnych dziedzin nauki.

Kreatywność jest fundamentem dla edukacji. Zależało nam aby uczestnicy mieli  możliwość wyrażania swoich myśli poprzez różne formy nauki i  sztuki oraz korzystania z różnorodnych materiałów i narzędzi  dzięki czemu mogli rozwinąć  się i kreować  w sobie przestrzeń dla nauki.

We współczesnym świecie umiejętność kreatywnego podejścia do rozwiązywania problemów jest bardzo ceniona, dlatego konieczne jest opracowanie środowiska, które będzie wspierało rozwój kreatywności wśród młodych ludzi. Bezpośrednią inspiracją do projektu był szeroko rozumiany Ruch Wytwórców (Maker Movement) oraz DIY (z ang. Do It Yourself). Wartości wynikające z proponowanych przez ten ruch wartości jakim jest m.in umiejętność  samodzielne wytwarzania rzeczy z wykorzystaniem narzędzi edukacyjnych.
Maker movement skupia się na wykorzystaniu technologii, takich jak drukarki 3D, maszyny CNC (ang. computer numerical control) i inne narzędzia cyfrowe, do tworzenia różnych rzeczy, od prostych przedmiotów codziennego użytku po skomplikowane maszyny i urządzenia. W ramach tego ruchu promuje się kreatywne podejście do tworzenia i umożliwiają ludziom dzielenie się swoimi pomysłami i doświadczeniami.

Działania te i metody pracy wpisują się i są częścią metody edukacyjnej jaką jest STREAM. Celem maker movement jest promowanie samodzielności i niezależności oraz umożliwienie ludziom tworzenia rzeczy, które są dla nich ważne i odpowiadają ich potrzebom. Ruch ten promuje również zrównoważone i ekologiczne podejście do projektowania i produkcji oraz umożliwia ludziom uczenie się nowych umiejętności i rozwijanie swojej kreatywności.

Maker movement/Ruch wytwórców to ruch, który zachęca do tworzenia rzeczy samodzielnie, zarówno w domu, jak i w specjalnych przestrzeniach zwanych pracowniami makerów. Jest to część szerszego ruchu DIY (ang. do it yourself), który zachęca do samodzielnego projektowania i tworzenia różnych przedmiotów oraz rozwiązywania problemów. DIY to skrót od angielskiego „do it yourself”, co oznacza „zrób to sam”. Jest to filozofia, w której ludzie samodzielnie projektują, tworzą i naprawiają różnego rodzaju przedmioty zamiast kupować gotowe produkty. Może to obejmować różne dziedziny, takie jak budowanie mebli, naprawy domowe, remonty, ogrodnictwo, rękodzieło, elektronika itp. Celem DIY jest nauka nowych umiejętności, oszczędzanie pieniędzy oraz dostosowanie przedmiotów do indywidualnych potrzeb i preferencji.

Poczucie sprawstwa jakie wynika z samodzielnego tworzenia jest  ważnym elementem w procesie nauki. Ruch ten opiera się na połączeniu podstawowych elementów takich jak: narzędzia i przestrzeń, w której uczestnicy mogą wspólnie tworzyć dzieląc się przy tym wiedzą). Zależało nam aby zachęcić uczestników do nauki poprzez doświadczenie samodzielnego wytwarzania zaprojektowanych wspólnie pomysłów, eksperymentowania i testowania rozwiązań a także do przybliżenia pracy zespołowej.

Projekt zakładał przeprowadzenie cyklu warsztatów programowania, majsterkowania, podstaw elektroniki, cyjanotypii, pedagogiki przyrody, architektury, serigrafii, z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi elektronicznych takich np. płytka Makey makey ( niewielkie, elektroniczne urządzenie, za pomocą którego przedmioty codziennego użytku, owoce, warzywa, a nawet innych ludzi możemy podłączyć do komputera i tym samym sprawić, iż świetnie będą zastępować przyciski klawiatury, lub myszy). W czasie prowadzonych warsztatów wykorzystywaliśmy komponenty elektroniczne, podstawy programowania.

Zdobyliśmy  umiejętność obsługi oprogramowania do obróbki dźwięku, ale także podstawowe umiejętności pracy z narzędziami ręcznymi oraz poznaliśmy różne technik wytwarzania jakim jest cyjanotypia, sitodruk, elektronika, obsługa oprogramowania czy w końcu lutowanie.Wszystko przygotowaliśmy w całościowo zamkniętym procesie warsztatu składającego się zarówno w działań kreatywnych i projektowych a zamykanych w czasie wspólnego wytwarzania zaplanowanych wytworów.

• Cele projektu:

1. Podniesienie kompetencji dzieci i młodzieży w oparciu o założenia Edukacji Stream
2. Stworzenie przestrzeni i umożliwienie uczestnikom wyrażania swoich myśli poprzez różne formy nauki i  sztuki
3. Rozwijanie samodzielności, niezależności i poczucia sprawstwa wśród dzieci i młodzieży
4. Rozwinięcie umiejętności praktycznych w dziedzinie rękodzieła i majsterkowania: cyjanotypia, serigrafia, elektronika.
5. Aktywizacja dzieci i młodzieży i rozbudzenie zainteresowania okoliczną przyrodą i historią lokalną
6. Zbudowanie przestrzeni do wymiany myśli i poglądów
7. Pojawienie się nowych odbiorców wydarzeń i projektów w Żoliborskim Domu Kultury

//

Opis poszczególnych działań w ramach projektu:

• Elektro Opowieści

Tym razem połączyliśmy nieoczywiste obszary wiedzy – historię lokalną i elektronikę. W ruch poszły kabelki, nożyczki, elektronika oraz …… długopisy. Młodzi uczestnicy warsztatów przygotowali interaktywne księgi starych historii i ciekawych opowieści.  Punktem wyjścia do stworzenia tych opowieści by Fort Sokolnickiego i stare fotografie okolic. W czasie spotkania wykorzystaliśmy do zabawy i nauki możliwości interaktywnej płytki MAKEY MAKEY a jednocześnie rozwijaliśmy umiejętności plastyczne do zaprojektowania Elektro Księgi Pełnej Opowieści.  Uczestnicy zgłębili historię fortu i okolic Parku Żeromskiego a jednocześnie rozpoczęli przygodę z elektroniką.

• Fortowe botaniki  – lokalny atlas roślin

Zainspirowani działaniami osiemnastowiecznej brytyjskiej botaniczki, ilustratorki oraz autorki pierwszej stworzonej metoda cyjanotypii książki “British Algae: Cyanotype Impressions” stworzyliśmy atlas popularnych roślin występujących w najbliższym otoczeniu fortu w technice cyjanotypii. W czasie warsztatów zapoznaliśmy uczestników z tą jedną pierwszych technik fotograficznych, zaprosiliśmy do stworzenia własnych kompozycji oraz odbyliśmy spacer botaniczny, w czasie, którego przyglądaliśmy się bliżej okolicznej florze. Spacer by pretekstem do bardziej uważnego spojrzenia na przyrodę, która często staje się niezauważalnym elementem codziennego krajobrazu (spaceru, drogi do pracy, sklepu itp.). Z zebranych roślin stworzyliśmy kompozycję w technice cyjanotypii, która pozwoliła nadać indywidualne znaczenie zebranym roślinom. W efekcie uczestnicy nie tylko poznali roślinność, ale stworzyli też bliższą relację z lokalną przyrodą.

• Elektro Fort – warsztaty konstrukcyjno – elektroniczne

Połączyliśmy prace konstruktorskie z podstawami elektroniki.
Rozpoczęliśmy od wprowadzenia do elektryczności poruszając przy tym podstawowe zagadnienia : czym jest; skąd się bierze; co przewodzi prąd etc.. Następnie przeszliśmy do zajęć praktycznych, podczas których z wykorzystaniem klocków elektrycznych uczestnicy poznali działanie elektryczności. Klocki elektryczne- są to specjalne wykonane narzędzie edukacyjne, do których przymocowane są materiały m.in. z recyklingu takie jak: diody RGB, głośniczki, wiatraczki, przełączniki, przyciski, niskoprądowe mechanizmy (ze starych zabawek), elementy zasilające (1,5 V). Dzieci przy użyciu kabli zwanych krokodylkami, uruchamiały poszczególne elementy klocków, tworząc w bezpiecznych warunkach miniaturowe układy elektryczne (obwody zamknięte).
Następnie mali konstruktorzy z wykorzystaniem kartonowych szablonów wyciętych na laserze, kartonu, wkrętów do kartonu zbudowali  miniaturową architektoniczną konstrukcję fortu.

• Co to za fort – dźwięko-skrzynka

Co to za fort? Co się w nim działo? Jak długo tu stoi? Czy to fajne miejsce? – na te i inne pytania przygotowane przez uczestników szukaliśmy odpowiedzi wśród spacerowiczów odwiedzających Park Żeromskiego. Na moment wcieliliśmy się w rolę lokalnych reporterów i badaczy, aby usłyszeć historie i opinie o Forcie Sokolnickiego. Wypowiedzi zostały nagrane przez uczestników warsztatu i umieszczone w interaktywnej gablocie – dźwięko-skrzyni, którą wytworzyli, korzystając z programowanego mikrokontrolera, kabelków, lutownicy i przycisków.

• Sitem po Forcie- warsztaty sitodruku historycznego

Warsztaty serigrafii połączone z mikrowyprawą po Forcie gdzie uczestnicy wybrali najciekawsze miejsca, przestrzenie, szczegóły architektoniczne. Następnie pod okiem artystki wykonali szablony inspirowane otaczjącą ich  przestrzenią i stworzyli swój własny projekt Fortu Sokolnickiego, który uwiecznią na torbie płóciennej.

Realizatorzy:

Paweł Sielczak – prowadzący warsztaty Co to za fort – dźwięko-skrzynka i Elektro Opowieści

Studiował socjologię na Karowej. Po uzyskaniu absolutorium, porzucił narzędzia badawcze na rzecz narzędzi budowlanych. Na co dzień zajmuje się projektami społecznymi w Fundacji Stocznia oraz od wielu lat prowadzi zajęcia techniczne/STEAM dla dzieci. Stara się także działać na rzecz rozwoju Ruchu Wytwórców w Polsce (Maker Movement). Współtworzył w 2022 r. w Fundacji Stocznia badanie polskich pracowni mejkerskich. Rozwija swoje umiejętności wytwórcze w przydomowym warsztacie. Od 2014 roku współtworzy stowarzyszenie DziałajMY!, gdzie realizuje projekty związane z edukacją, w szczególności z nauką programowania dla dzieci i młodzieży. Pomagał w sąsiedzkiej inicjatywie na warszawskim Żoliborzu – ZOLIMAJSTER, gdzie tworzona była  oddolna wspólnota rodziców poświęcających swój czas na edukowanie dzieci w duchu edukacji STEAM (z dużym naciskiem na umiejętności manualne, konstrukcyjne i programistyczne. Przygotowywał autorskie scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem elektroniki oraz aktywności manualnych i na ich podstawie wielokrotnie prowadził zajęcia.

Janek Wiśniewski- prowadzący warsztaty Co to za fort – dźwięko-skrzynka i Elektro Opowieści

Historyk, członek zarządu Towarzystwa Krajoznawczego Krajobraz oraz członek zespołu Fundacji Stocznia, uczestnik licznych projektów badawczych, twórca i koordynator projektów z zakresu popularyzacji historii społecznej. Brał udział w opracowywaniu i przygotowywaniu wystaw, folderów, szlaków miejskich, instalacji, publikacji, których wspólnym mianownikiem było wykorzystanie oryginalnych technik narracyjnych oraz praca z tożsamością lokalną. Zaangażowany m.in. w projekty, „Targówek Mówi”, „Muzeum Migracji”, „Żuławskie domy podcieniowe i ich mieszkańcy”. Jeden z kuratorów wystawy „Trwa budowa. Warszawa zdaniem mieszkańców 1945¬-2015″. Współtwórca przewodników „Po kolei. Przewodnik podwarszawski” oraz „Przypuszcza. Przewodnik po Puszczy Białowieskiej i okolicach”. Członek redakcji Magazynu Kontakt.

Anna Sielczak – prowadząca warsztaty Fortowe botaniki

Absolwentka socjologii, edukatorka i animatorka przyrodnicza. Przez wiele lat koordynowała i prowadziła  badania społeczne i rynkowe, które stopniowo ustępowały miejsca działaniom na rzecz popularyzowania terenowej edukacji przyrodniczej, szczególnie wśród dzieci.  Obecnie prowadzi własny projekt Leśne Brykanki, którego głównym celem jest przeciwdziałanie zespołowi deficytu natury u dzieci oraz stwarzanie warunków do budowy relacji i więzi z przyrodą. Pracuje głównie z dziećmi i młodzieżą – między innymi w czasie wypraw przyrodniczych, warsztatów, zajęć, półkolonii w przyrodzie. Lubi łaczyć edukację przyrodnicza z działaniami rekodzielniczymi, szczególnie w duchu Land Artu i Loose Parts.  Realizuje m.in w projekt Bliżej Lasu, który wprowadza elementy terenowej edukacji przyrodniczej w przedszkolnych placówkach systemowych na terenie gminy Izabelin oraz projekt Lasy Zamiast Klasy, który realizowany jest w MAL Studnia na Bielanach.  Wolontariuszka i aktywistka w lokalnej, podwarszawskiej społeczności w  gminie Izabelin, zaangażowana w zarówno w edukacyjne projekty przyrodnicze jak i propagowanie idei less waste (twórczyni i koordynatorka lokalnej sąsiedzkiej wymieniali ubrań), członkini lokalnego stowarzyszenia DziałajMY!

Michał “Pozytywny” Kłosiński  – prowadzący warsztaty Elektro Fort

Od wielu lat pracuje z dziećmi i młodzieżą, zaczynając jako opiekun na koloniach i wolontariusz współpracujący z organizacjami pozarządowymi jako prowadzący warsztaty. Od 2014 prowadzi własną działalność MAKER KIDS. Prowadzi warsztaty skierowane do dzieci, młodzieży i dorosłych z obszaru inżynierii w tym: programowania, elektroniki, elektryki, majsterkowania i ekologii, open source. W swojej pracy wykorzystuje metodologię STEAM, którym jest całkowite odwrócenie tradycyjnego podejścia do nauczania. Dziecko przestaje być biernym odbiorcą wiedzy podawanej przez nauczyciela. Staje się naukowcem, konstruktorem, odkrywcą i inżynierem. Podążając za naturalną potrzebą doświadczania i przeżywania przygód, uczniowie poznają tajemnice otaczającego ich świata. Nie boi się eksperymentować, tworzyć i próbować różnych rozwiązań. Aktywnie działający członek warszawskiego Hackerspace.

Anna Ludwicka – prowadząca warsztaty  Sitem po Forcie

Artystka grafik, absolwentka Wydziału Sztuki na Uniwersytecie Technologiczno-Humanistycznym w Radomiu w Katedrze Projektowania i Grafiki (dyplom z wyróżnieniem). Wcześniej skończyła studia matematyczne na MIM UW. Uprawia grafikę warsztatową, w szczególności serigrafię, zajmuje się projektowaniem graficznym i ilustracją. Ogromne doświadczenie graficzne zdobyła w różnych wydawnictwach: gazetowym, magazynowym i książkowym. Projektuje oraz ilustruje czasopisma i książki. Bierze udział w wystawach i konkursach artystycznych w Polsce i za granicą. Popularyzuje techniki graficzne i organizuje warsztaty serigrafii/sitodruku dla dzieci i dorosłych.

Towarzystwo krajoznawcze Krajobraz (partner projektu) to nowoczesne stowarzyszenie krajoznawcze, którego misją jest promowanie praktycznego i teoretycznego poznawania Polski. Od 2016 roku tworzymy krajoznawcze przewodniki, strony internetowe, szlaki wycieczkowe, wystawy, mapy. Organizujemy wycieczki i wyprawy. Współtwórcami naszych działań́ są̨ „zwykli ludzie” – mieszkańcy, pasjonaci historii, uczniowie – których zapraszamy do przekazywania swojej wiedzy i spojrzenia na otoczenie. Prowadzimy projekty (Nowa Turystyka, Parki Narodowe Przyszłości, cykle Muzeum Migracji oraz Giganci Krajoznawstwa. Wydajemy publikacje oraz mapy (Po Kolei, Przypuszcza, Fyrtle, Wycieczki Przyrodnicze wokół Warszawy, Krakowa, Kielc) oraz działamy na zlecenie instytucji (Bemowskie Centrum Kultury, Muzeum Suer Ryder, Dom Kultury Praga, Narodowy Instytut Dziedzictwa) oraz samorządów (Poznań, Gdynia).